420 miljoen jaar geschiedenis op Zeeuwse grond: het oudste stukje Nederland is nu een kunstwerk in Kortgene

Het oudste stukje van Nederland, dat al 420 miljoen jaar meegaat? Dat kun je sinds kort bezichtigen in de Zeeuwse plaats Kortgene (gemeente Noord-Beveland). Het gaat om een klein stukje steen, een overblijfsel van een botsing tussen 2 continenten, vele miljoenen jaren voordat het huidige Nederland is ontstaan. En dit kleine stukje steen met een hele lange geschiedenis, staat centraal in het nieuwe kunstwerk De Komma van Kortgene.

Het oudste stukje Nederland? Niet Zuid-Limburg, maar Noord-Beveland

De titel ‘thuisbasis van het oudste stukje Nederland’ is lange tijd in handen geweest van de Zuid-Limburgse Heimansgroeve, in de gemeente Vaals. Daar ligt namelijk gesteente van 330 miljoen jaar oud. Maar in het Zeeuwse Kortgene zijn in 2021 fossielen gevonden die nóg ouder zijn. Het gaat om gesteente dat in 1982 al is aangetroffen, ongeveer 2 kilometer onder de aardbodem. Deze fossiele resten zijn 39 jaar na dato nogmaals bestudeerd, met bijzondere resultaten tot gevolg.

“4 grote massa-uitstervingen doorstaan”

“Het gaat hier om gesteente dat maar liefst 6 keer ouder is dan het tijdstip waarop de dinosauriërs uitstierven door een meteorietinslag. Het heeft 4 grote massa-uitstervingen doorstaan”, vertelt Sander Houben van de Geologische Dienst Nederland (GDN), onderdeel van onderzoeksorganisatie TNO, na de ontdekking in 2021. “Onder de microscoop zag ik fossiele restjes van primitieve oerplanten, die zich meer dan 400 miljoen jaar geleden als eerste op land gingen vestigen.” En dus bevindt de verste voorloper van het huidige Nederland, dat vele miljoenen jaren later is ontstaan, zich op Zeeuwse bodem.

Kunstwedstrijd in Kortgene

3 jaar na deze ontdekking schrijft de gemeente Noord-Beveland een wedstrijd uit, voor een nieuw te ontwerpen kunstwerk aan de Hoofdstraat in Kortgene. Kunstenares Bianca van Duyn moet direct denken aan het oudste stukje Nederland denken. Ze zoekt contact met onderzoeker Houben en krijgt zowaar een 420 miljoen jaar oud stukje steen van ongeveer 8 centimeter mee. Het gesteente krijgt een speciaal plekje in haar werk De Komma van Kortgene, dat verder bestaat uit 9 lagen plexiglas. Deze staan symbool voor de geologische tijdvakken in de miljoenen jaren durende geschiedenis van de aarde.

Bianca van Duyn en De Komma van Kortgene

In onderstaande video geeft Van Duyn meer uitleg over De Komma van Kortgene, dat in de buurt van de plaatselijke begraafplaats komt te liggen. Het stukje steen is het beginpunt, niet alleen van het kunstwerk, maar ook van het leven in Nederland. De komma is (taalkundig gezien) geen definitief einde, maar een tussenstop. Volgens Van Duyn geldt hetzelfde voor het leven, hoe eindig het ook is. Want waar het ene leven ophoudt, ontstaat weer nieuw leven, ook bij een begraafplaats.

Sterren op het Doek

Van Duyn krijgt wint de wedstrijd in Noord-Beveland en haar Komma mag in Kortgene geplaatst worden, ingegraven in de grond. In november 2024 is het kunstwerk officieel onthuld. Overigens is Bianca van Duyn ook een bekend MAX-gezicht geworden. Eind 2023 heeft ze oud-topvoetballer Arjen Robben mogen portretteren in het programma Sterren op het Doek.

Bronnen: Provinciale Zeeuwse Courant, Gemeente Noord-Beveland, YouTube: Bianca van Duyn, TNO, NU.nl, MAX Vandaag. Foto: Judith Cool/Shutterstock.