Welke giftige slangen komen voor in Europa en wat moet je doen na een slangenbeet?

Het komt niet vaak voor, maar kan wel gebeuren: gebeten worden door een giftige slang. Welke giftige slangen zijn er allemaal in Europa en wat moet je doen als je wordt gebeten?

Slangen

Slangen kun je over de hele wereld tegenkomen. Volgens Wetenschap in Beeld zijn er ruim 3.000 verschillende soorten. Daarvan zijn zo’n 750 giftig, vertelt Mátyás Bittenbinder, gifonderzoeker, tegen de website van Naturalis. Misschien denk je bij giftige slangen dat deze alleen in Afrika, Australië en Azië voorkomen. Maar wist je dat je een aantal giftige slangen ook in Europa tegen het lijf kunt lopen?

Giftige slangen in Europa

Bijna alle gifslangen die in Europa leven, vallen onder de familie van adders, beschrijft Naturalis. De bekendste zijn de gewone adder (Vipera berus), aspisadder (Vipera aspis), de zandadder (Vipera ammodytes) en de wipneusadder (Vipera latastei).

Waar kun je ze tegenkomen?

De gewone adder komt in bijna heel Europa voor en dus ook in Nederland. Deze slang houdt van vochtige heidevelden. De wipneusadder kun je juist vooral tegenkomen in Zuid-Europa, zoals Spanje en Portugal, in open en warme heuvelachtige vlaktes. De aspisadder leeft in Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Slovenië, Kroatië en Zwitserland. Het dier houdt van bossen, maar neemt ook weleens genoegen met weilanden, akkers plantages en tuinen.

Tot slot is er de zandadder. Deze wordt gezien als de gevaarlijkste en meest giftige slang in Europa. Een beet van deze slang kan dodelijk zijn voor mensen. De zandadder komt voor in Albanië, Armenië, Azerbeidzjan, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije,  Georgië, Griekenland, Hongarije, Italië, Kroatië, Noord-Macedonië, Oostenrijk, Roemenië, Rusland, Servië, Montenegro, Slovenië en Turkije. De slang is veelal te vinden in rotsachtige gebieden, gebergten en open gebieden met weinig begroeiing.

Hoe gevaarlijk is het gif?

Slangenbeten komen in Europa gelukkig niet veel voor, maar er zijn altijd pechvogels. Zo is in de zomer van 2023 een 6-jarig Belgisch jongetje gebeten door een zandadder in Kroatië. Het gif van bovengenoemde slangen kan zeer pijnlijk en soms (zoals bij de zandadder) zelfs levensbedreigend zijn. Het jongetje overleefde het op het nippertje.

Bittenbinder legt op de website van Naturalis uit dat het gif van de Europese adders cytotoxisch is. Dit betekent dat het gif effect heeft op je cellen en weefsels. Je kunt hierdoor last krijgen van plaatselijke zwelling, pijn, blaren en in sommige gevallen zelfs weefselsterfte (necrose) en interne bloedingen. Het is daarom van belang dat je weet wat je moet doen als je ooit wordt gebeten. Hieronder zetten we eerst op een rij van welke symptomen je last kunt krijgen:

• Angst/paniek.
• Misselijkheid.
• Braken.
• Snelle of onregelmatige hartslag.
• Duizeligheid.
• Matige of erge pijn.
• Kleine wondjes met eventuele lichte zwelling.
• Mogelijk ernstige zwelling of bloeding.

Wat moet je doen als je gebeten wordt door een giftige slang?

Ben je door een giftige slang gebeten, dan moet je het volgende doen:

• Bel de hulpdiensten zo snel mogelijk. Medische hulp is noodzakelijk. Geef een omschrijving van de slang, geef je locatie, klachten, de plek en het tijdstip van de beet door. Zo kunnen hulpverleners het juiste antigif vinden en toedienen.
• Probeer zo rustig mogelijk te blijven en zorg dat je ergens veilig kunt zitten of liggen. Span je zo min mogelijk in.
• Maak een foto, of probeer het uiterlijk van de slang zo goed mogelijk te onthouden.
• Verwijder ringen of knellende banden aan de arm of het been waarin gebeten is.

Belangrijk is dat je onderstaande dingen juist niet doet:

• Zuig het gif absoluut niet uit. Probeer ook niet het gif weg te snijden of uit te branden.
• Vang of dood de slang niet zelf. Dode slangen kunnen namelijk reflexmatig blijven bijten en het slangengif blijft nog lange tijd giftig.
• Leg geen drukverband aan op de getroffen ledemaat.
• Koel de wond niet met ijs.
• Drink geen cafeïne, alcohol of thee.
• Is de pijn hevig? Gebruik dan alleen paracetamol en geen aspirine of ibuprofen.

Slangenbeet voorkomen

Bang om slangen tegen te komen hoef je niet meteen te zijn, maar enige voorbereiding, wanneer je de natuur in gaat, kan geen kwaad. Draag bijvoorbeeld altijd (hoge) dichte schoenen en het liefst een lange broek. Als het kan, neem een stok mee, want hiermee kun je slangen wegjagen en op afstand houden. Ga je in het donker op pad? Zorg dan dat je een zaklamp bij je hebt.

Tot slot is ook je gedrag niet onbelangrijk. Stamp en praat hard, zodat je slangen afschrikt. Kom je er toch 1 tegen? Blijf dan op gepaste afstand, lok het dier niet uit en probeer al helemaal niet om de slang op te pakken.

Bron: Naturalis, Wetenschap in Beeld, Animalia, Rode Kruis, Moet ik naar de Dokter?, Gazet van Antwerpen, RTL Nieuws, Etos, Tips voor Reizen. Foto: Shutterstock.